سخن چینی
۱۳
مرداد
سخن‌چینی در لغت به معنی خبرکشی است.[1] از حضرت رسول اکرم(ص) روایت است که «همانا کسی که سخن می‌برد خبرکش است.»[2] سخن‌چینی به این معنا است که سخن کسی را به دیگری بگوید و موجب اختلاف آن دو گردد و یا راز شخصی را افشاء کردن می‌باشد.[3]
چندین لفظ با سخن‌چینی مترادف و متشابه هستند. به عنوان نمونه؛ نمیم، نمّامه، سعایت و قتّات.
سخن‌چینی در آیات قرآن کریم
سخن‌چین در باطن خود حقارت و ذلت را احساس می‌کند و برای جبران شکست‌های درونی و رسیدن به اهداف شوم خود، متوسل به این حربه (سخن‌چینی) می‌شود. نمونه بارز آن در صدر اسلام، وقتی منافقین از مقابله رودررو با دین اسلام و پیامبر نتیجه‌ای نمی‌بردند به وسیله چاپلوسی و نفاق سعی می‌کردند به اهداف شوم خود برسند که خداوند متعال نفاق آنان را همیشه آشکار می‌ساخت و شاهد این مطلب آیاتی است که در ذیل به چند مورد اشاره می‌شود:
«اگر آنها همراه شما (به سوی میدان جهاد) خارج می‌شدند، جز اضطراب و تردید، چیزی بر شما نمی‌افزودند، و بسرعت در بین شما به فتنه‌گری (و ایجاد تفرقه و نفاق) می‌پرداختند و در میان شما، افرادی سست و ضعیف هستند که به سخنان آنها کاملاً گوش فرا می‌دهند؛ و خداوند، ظالمان را می‌شناسند.»[4]
از این آیه فهمیده می‌شود که اگر این منافقین برای جنگ تبوک از شهر خارج می‌شدند علاوه بر اینکه به نفع و سود مسلمانان عمل نمی‌کردند بلکه به ضرر آنان و علیه آنان وارد عمل می‌شدند. اولین ضرر آنان این بود که در میان سپاه اسلام روح وحدت را از بین می‌بردند و باعث فتنه و تفرقه و ایجاد خدشه در میان حقوق مسلمین می‌گشتند. دوم اینکه در میان لشکریان تخم شک و تردید و اضطراب می‌پاشیدند و روحیه آنان را تضعیف می‌کردند. سوم اینکه این منافقان برای کفار خبرچینی و جاسوسی می‌کردند و به منزله ستون پنجم دشمن به شمار می‌رفتند.
در آیه دیگر چنین میفرماید:
«ای فرستاده (خدا) آنها که در مسیر کفر شتاب می‌کنند و با زبان می‌گویند: «ایمان آوردیم» و قلب آنها ایمان نیاورده، تو را اندوهگین نسازند! و (همچنین) گروهی از یهودیان که خوب به سخنان تو گوش می‌دهند، تا دستاویزی برای تکذیب تو بیابند؛ آنها جاسوسان گروه دیگری هستند که خودشان نزد تو نیامده‌اند؛ آنها سخنان را از مفهوم اصلیشان تحریف می‌کنند و (به یکدیگر) می‌گویند؛ اگر این (که ما می‌خواهیم) به شما داده شد (و محمد بر طبق خواسته شما داوری کرد) بپذیرد؛ و گرنه (از او) دوری کنید...»[5]
سخن‌چینی در روایات[6]
در احادیث زیادی از این رذیله اخلاقی سخن به میان آمده است و در بسیاری روایات سخن‌چین، دشمن خداوند معرفی شده است. پیامبر اکرم(ص) میفرماید:
«دشمن‌ترین شما در نزد خدا کسانی هستند که از پی سخن‌چینی میان دوستان می‌روند و برادران را از هم جدا می‌کنند و طلب عیب پاکان را می‌نمایند.»
در حدیث دیگری از آن بزرگوار مرویست: چنین اشخاصی شرار مردمند و بدترین مردم کسی است که مردم از شرارت او دوری کنند و شکی نیست که سخن‌چین اینگونه است، خلاصه اینکه بدی سخن‌چین از همه کس بیشتر است.
حضرت علی(ع) میفرماید: «بر تو باد که از سخن‌چینی دوری نمائی که آن کینه را در دل می‌کارد و شخص را از خدا و خلق دور می‌گرداند.»[7]
در حدیثی امام صادق(ع) میفرماید: «از بزرگترین جادوها سخن‌چینی است.(زیرا) با سخن‌چینی میان دوستان جدایی افکنده می‌شود، یاران یکدل را با هم دشمن می‌کند، بواسطه آن خون‌ها ریخته می‌شود، خانه‌ها ویران می‌گردد و پرده‌ها دریده می‌شود. آدم سخن‌چین بدترین کسی است که روی زمین گام برمی‌دارد.»[8]
علل سخن‌چینی
